2.1.2.3.3.2 Zelforganisatie
Zelforganisatie refereert aan een bepaald systeem dat bestaat uit de collectieve interactie van afzonderlijke componenten. Zelforganisatie begint met aanpassingen, adaptaties die het gevolg zijn van terugkoppelingsprocessen. Het terugkoppelingsmechanisme bestaat uit een cybernetisch proces dat primair is gericht op feedback en controle. De veronderstelling is dat het proces is geïnitieerd door emergente processen en non-lineaire dynamica. Zelforganisatie, men spreekt ook wel van autopoëse dat eigenlijk zelfproductie betekent, heeft in de biologie onder andere te maken met het feit dat, wanneer onder de juiste omstandigheden alle componenten van een biologisch systeem aanwezig zijn, dat biologisch systeem 'vanzelf' wordt gevormd en zichzelf in stand kan houden. Het is bijvoorbeeld aangetoond dat, wanneer alle componenten van een virus in oplossing worden gebracht, er vanzelf complete en volledig functionele virusdeeltjes ontstaan. Zelforganisatie vereist een bepaald systeem waarin sprake is van een collectieve interactie van afzonderlijke componenten.
Zelforganisatie is binnen de EP van belang in het kader van:
- De EP beschouwt zelforganisatie als grondslag voor adaptaties, waarbij veranderingen het gevolg zijn van terugkoppelingsprocessen.
- De cel, de basis van de structuur en functie van alle levende organismen, is gebaseerd op zelforganisatie. Vrijwel alle cellulaire en subcellulaire structuren, patronen en gedrag berusten op de één of andere vorm van zelforganisatie (Wedlich-Söldner & Betz, 2018).
- De veronderstelling is dat het proces is geïnitieerd door emergente processen en non-lineaire dynamica.
- Bij zelforganisatie spelen drie principes: wederzijdse aantrekkingskracht, in dezelfde richting kijken en een specifieke afstand houden. In de natuur levert dit spectaculaire spreeuwenzwermen en visscholen op.
- Ook zelf-assemblage o.a. bij de ontwikkeling van de embryo biedt specifieke oplossingen voor problemen. Het vermogen de eigenschappen van de groep te bundelen was aanleiding tot de ontwikkeling van swarm intelligence, kunstmatige zwermintelligentie bij robots (Krause et al., 2009).
Meer weten? Zie Systeemtheorie