7.8.6 De roddelende primaat
Met elkaar converseren is bij uitstek een menselijke eigenschap. Het is een sociale activiteit en een sublieme manier voor het uitwisselen van informatie. Maar waar hebben we het met onze sociale contacten over? Onderzoek laat zien dat we twee derde van onze tijd besteden aan roddelen. Vooral vrouwen roddelen over sociale onderwerpen om hun sociale netwerk uit te breiden. Mannen, vooral in vrouwelijk gezelschap, praten in het kader van seksuele selectie (de Sherazade hypothese van Miller ), liever over hun sportieve, academische, artistieke, politieke of zakelijke prestaties. Roddelen heeft evolutionair bezien een specifieke functie. Het verbindt mensen en lijkt het meest op het ‘vlooien’ van primaten. Het geeft een gevoel van verbondenheid en vertrouwen tussen mensen. Bij roddelen is moraliteit de voornaamste toetssteen. De route naar deze lakmoesproef is het Joodse leenwoord ‘roddel’ dat van oorsprong ‘kwaadspreken’ betekent. Maar roddelen biedt daarentegen een inkijk in onze eigen moraliteit en die van anderen. Als mensen niet met je roddelen, hoor je er niet bij. En hoewel we niet graag bekennen dat we roddelen, blijkt het onze sociale invloed en status te verhogen en te leiden tot groepsvorming. Vanuit de learning hypothesis, een geëvolueerd fitness-relevante adaptatie, praten we veel over slechte (“Mijn broer is opgegeten toen hij een krokodil wilde aaien”) of goede (“Met een leuke hond krijg je leuke vrienden”) ervaringen. Roddels zijn verrassend en wakkeren de nieuwsgierigheid aan. Mensen die roddelen, zijn er van overtuigd dat ze de waarheid vertellen maar gebruiken het soms ook als een vruchtbare voedingsbodem voor leugens over anderen. Het delen van informatie draagt bij tot kennis over (de reputatie van) onze eigen (of gewenste) ingroup en van outgroups. We toetsen de betrouwbaarheid van wederzijdse kennissen aan de hand van informatie over onze eigen reputatie en die van anderen. Ook celebs, de beroemdheden die we alleen uit de media kennen, gaan vaak over de tong: acteurs, sporthelden, politici, schrijvers en kunstenaars. Ze duiken vlakbij ons op in films, op tv, in kranten en tijdschriften. Vanuit ons evolutionaire brein, zien we ze als vrienden, vijanden of concurrenten zonder te bedenken dat vrijwel alle publieke figuren “…acteurs in een soap opera zijn” (Barkow, 1992). Toch hopen we stiekem door hun gedrag te imiteren, ook succes te krijgen.
Meer weten? Zie Speciale onderwerpen