AHMAS

Thema.A.Evolutiepsychologie

• A. Inleidend kader
• B. Verklaringsmodel
  • Inleiding
  • 1. Het fylogenetisch perspectief
  • 1.1 Tijdlijn
  • 1.2 Toelichting tijdlijn
  • 1.2.1 Het eerste leven
  • 1.2.2 Het eerste brein
  • 1.2.3 Eerste seks
  • 1.2.4 Eerste ..
  • 1.2.4 Laatste voorganger (LCA)
  • 1.2.5 Migratie
  • 1.3 Fylogenetisch cruciaal
  • 1.3.1 Fylogenetisch in schema
  • 1.4 Fylo-conclusies
  • 2. Het adaptatief-belangperspectief
  • 2.1 Contextuele ontwikkelingen.
  • 2.1.1 Vroege ontwikkelingen
  • 2.1.1.01 Uitdijend genoom
  • 2.1.1.02 Mobiliteit
  • 2.1.1.03 Meiose
  • 2.1.1.04 Variatie
  • 2.1.1.05 Interactie
  • 2.1.1.06 Indiv.verschillen
  • 2.1.1.07 Seksuele partnerkeuze
  • 2.1.1.08 Mutatielast
  • 2.1.1.09 Kwaliteit selectie
  • 2.1.1.10 Fitness herkenning
  • 2.1.1.11 Selecteren = Adverteren
  • 2.1.1.12 Klimaat
  • 2.1.1.13 Bipedalisme
  • 2.1.1.14 Groepsvorming
  • 2.1.2 Cognitieve niche
  • 2.1.2.1 Ultrasocialisering
  • 2.1.2.2 Taakverdeling
  • 2.1.2.3 Taal
  • 2.1.3 Late ontwikkelingen
  • 2.1.3.1 Voeding en vuur
  • 2.1.3.2 Agressie
  • 2.1.3.3 Groepsgrootte
  • 2.1.3.4 Zelfdomesticatie
  • 2.1.3.5 Cultuur
  • 2.1.3.6 Alloparenting
  • 2.1.3.7 Breingrootte
  • 2.2 Het brein
  • 2.2.1 Functies van het brein
  • 2.2.1.1 Bewegen
  • 2.2.1.2 Actie ondernemen
  • 2.2.1.2 Bewaren energetisch evenwicht
  • 2.2.1.3 Gedrag (bij)sturen
  • 2.2.1.4 Indrukken verwerken en maken
  • 2.2.1.5 Nemen van beslissingen
  • 2.2.2 Functionaliteiten van het brein
  • 2.2.2.1 Vermogens brein
  • 2.2.2.1.1 Soc.vermogens
  • 2.2.2.1.2 Blind navigeren
  • 2.2.2.1.3 Sensorisch-bewust
  • 2.2.2.1.4 Informatieverwerking
  • 2.2.2.1.5 Fouten maken
  • 2.2.2.2 Spec.eigenschappen
  • 2.2.2.2.1 Modulariteit
  • 2.2.2.2.2 Toekomstgericht
  • 2.2.2.2.3 Analoog en digitaal
  • 2.2.2.2.4 Multifunctionaliteit
  • 2.2.2.2.5 Motivatiegestuurdheid
  • 2.3 Adaptief-belang cruciaal
  • 2.3.1 Cruciaal adaptief belang in schema
  • 2.4 Conclusies (adaptief)
  • 2.5 Restjes
  • 3. Het ontogenetisch perspectief
  • 3.1 Life history
  • 3.2 Psychosociale ontwikkelingen
  • 3.2.1 Prenatale invloeden
  • 3.2.2 Eerste socialisering
  • 3.2.3 Tweede socialisering
  • 3.2.4 Vorming ind.motivatieprofiel
  • 3.2.5 Morele waardebepaling
  • 3.2.6 Derde socialisatie
  • 3.3 Ontogenetisch cruciaal
  • 3.3.1 Cruciaal ontogenetisch in schema
  • 3.4 Conclusies (ontogenetisch)
  • 4. Het mechanisme-perspectief
  • 4.1 Doelgericht gedrag in context
  • 4.1.1 VUCA-context
  • 4.1.2 Ultrasociale context
  • 4.1.3 Verschijningsvormen
  • 4.2 Psych. mechanismen en eigenschappen
  • 4.2.1 KK
  • 4.2.2 Bouwen aan sociale identiteit
  • 4.2.3 Bouwen aan imago & reputatie
  • 4.2.4 Sociale strategie
  • 4.2.5 Volgen morele waardebepaling
  • 4.2.6 Volgen ind.motivatieprofiel
  • 4.3 Mechanisme cruciaal
  • 4.3.02 Rol angst
  • 4.3.1 Conclusie Integratie: KK
  • 4.3.1 Cruciale mech. in schema
  • 4.4 Conclusies
  • 4.4a Conclusies (mech.)
  • 5. Ketenperspectief (revisited)
  • 5.1 Steekwoorden (revisited)
  • 5.2 Steekwoorden (invers; revisited)
  • 5.3 Keten in schema (revisited)
  • 6. KK in pragmatische kernconcepten
  • 6. Narratief
  • x Psychologisch model in schema
  • x. Sjabloon
• C. Hypothesen
• D. Kritische beschouwing
• E. Toepassingen
• F. Algehele discussie

2.1.2.3 Taal

De mens is, voor zover bekend, de enige sprekende diersoort, voor wie ook echt geldt: taal is het voertuig van de geest.

Tijdperk

• Aangezien ruim 80% van de handgebaren van jonge kinderen en chimpansees overeenkomen (Kersken et al., 2017) is taal waarschijnlijk al in een vroege fase van de menselijke evolutie ontstaan uit gebaren en vermoedelijk in combinatie met stemgeluid.

Oorzaken

• Veel onderzoekers gaan er vanuit dat gesproken taal ontstond uit een proto-taal, vermoedelijk bestaande uit een combinatie van handgebaren, geluiden en gelaatsuitdrukkingen (Corballis, 2007, 2009; Damasio, 2010).
• In tegenstelling tot wat Chomsky en Gould beweren, vertoont taal een complex ontwerp voor een specifieke functie die niet voor een andere functie kunnen worden verklaard (Pinker & Bloom, 1990; Pinker 1994, 1997). Taal moet dan ook een adaptatie zijn die al vroeg in de evolutionaire geschiedenis van de mens aanwezig was.

Gevolgen

• Primaten maken gebruik van handgebaren, maar de mens heeft dankzij zijn spiegelneuronen, het daarmee samenhangende imitatiegedrag en de ontwikkeling van de neocortex de beschikking over een veel uitgebreider gedragsrepertoire (Arbib et al., 2008). Niettemin blijken ook de grote apen over een uitgebreid repertoire te beschikken (Byrne et al., 2017).
• Veel onderzoekers delen gedrag, ook taal, in volgens het intentionality systeem (Dennett, 1971, p. 87) waarbij een relatie wordt gelegd met beliefs en desires van anderen, de mentale eigenschappen ofwel i.c. de theory of mind.
• In de laatste decennia van de vorige eeuw werden meerdere experimenten losgelaten op primaten om te zien of ze een taal konden leren. Dat bleek geen succes. Uit onderzoek blijkt dat kinderen, evenals chimpansees en bonobo’s, beginnen met gebarentaal en, naarmate ze ouder worden, dit ondersteunen met geluiden. Tot het 3de jaar verliep de ontwikkeling van de peuter min of meer synchroon met die van de chimpansee en de bonobo. Maar na haar 3de liet het kind in haar gebaren- en taalontwikkeling al snel beide primaten achter zich. 

                       Fig. X Roddelende chimpansees? (Bron: Pixers, 2020)

Meer weten? Cognitive niche