2.1.3.5 Cultuur
Een bijzonder moment in de evolutie van de mens is de ontwikkeling van een specifieke cultuur. Overigens: de mens is niet de enige soort met een eigen cultuur. Ook andere soorten hebben hun eigen cultuur. “De vraag of ander soorten hun eigen cultuur hebben, is zoiets als vragen of kippen kunnen vliegen. Misschien niet zo vaardig als een valk of een albatros, maar ze flapperen met hun vleugels en belanden ook in een boom” (De Waal, 1999). Misschien is de vraag naar cultuur eerder een kwestie van perspectief. Hoe dan ook, in de productie van werktuigen, culturele ornamenten en voorwerpen lijkt de mens vooralsnog aan de winnende hand.
Tijdperk
- Nog niet zo lang geleden was de veronderstelling dat de culturele ontwikkeling van de mens ongeveer 30.000 jaar geleden in Europa had plaatsgevonden. Door Diamond (1993) werden als bewijs voor deze ‘Great Leap Forward’ onder andere de ‘Venus van Willendorf’ en de grotschilderingen van Lascaux genoemd.
- Maar inmiddels is de visie op de ontwikkeling van onze vroege cultuur door latere vondsten achterhaald. Zo vonden Henshilwood, d’Errico en hun collega’s in 2008 in de Blombos grot in Zuid-Afrika een 100.000 jaar oude ‘werkplaats’ die onder andere kunstig bewerkte schelpen en stenen bevatte.
- Inmiddels moet ook die datering van het ontstaan van culturele uitingen worden herzien met de vondst van onder andere het Tan-Tan beeldje in Marokko van vermoedelijk 350.000-400.000 jaar oud (Bednarik, 2003). Ook deze ontwikkeling lijkt samen te vallen met de groei van de neocortex.
Oorzaken
- Vooral het meervoudig gebruik van de zachte steensoort oker als kleurstof was opvallend. Ook werd een tweetal schelpen gevonden, beide gevuld met een soort pasta die eveneens oker bevatte. De veronderstelling is dat deze pasta kan hebben gediend als lichaamsversiering of als bescherming tegen de zon of parasieten (2011).
Gevolgen
- Zie Cognitive niche?
Fig. X Het Tan-Tan beeldje uit Marokko
Meer weten? Zie Late ontwikkelingen