AHMAS

Thema.A.Evolutiepsychologie

• A. Inleidend kader
• B. Verklaringsmodel
  • Inleiding
  • 1. Het fylogenetisch perspectief
  • 1.1 Tijdlijn
  • 1.2 Toelichting tijdlijn
  • 1.2.1 Het eerste leven
  • 1.2.2 Het eerste brein
  • 1.2.3 Eerste seks
  • 1.2.4 Eerste ..
  • 1.2.4 Laatste voorganger (LCA)
  • 1.2.5 Migratie
  • 1.3 Fylogenetisch cruciaal
  • 1.3.1 Fylogenetisch in schema
  • 1.4 Fylo-conclusies
  • 2. Het adaptatief-belangperspectief
  • 2.1 Contextuele ontwikkelingen.
  • 2.1.1 Vroege ontwikkelingen
  • 2.1.1.01 Uitdijend genoom
  • 2.1.1.02 Mobiliteit
  • 2.1.1.03 Meiose
  • 2.1.1.04 Variatie
  • 2.1.1.05 Interactie
  • 2.1.1.06 Indiv.verschillen
  • 2.1.1.07 Seksuele partnerkeuze
  • 2.1.1.08 Mutatielast
  • 2.1.1.09 Kwaliteit selectie
  • 2.1.1.10 Fitness herkenning
  • 2.1.1.11 Selecteren = Adverteren
  • 2.1.1.12 Klimaat
  • 2.1.1.13 Bipedalisme
  • 2.1.1.14 Groepsvorming
  • 2.1.2 Cognitieve niche
  • 2.1.2.1 Ultrasocialisering
  • 2.1.2.2 Taakverdeling
  • 2.1.2.3 Taal
  • 2.1.3 Late ontwikkelingen
  • 2.1.3.1 Voeding en vuur
  • 2.1.3.2 Agressie
  • 2.1.3.3 Groepsgrootte
  • 2.1.3.4 Zelfdomesticatie
  • 2.1.3.5 Cultuur
  • 2.1.3.6 Alloparenting
  • 2.1.3.7 Breingrootte
  • 2.2 Het brein
  • 2.2.1 Functies van het brein
  • 2.2.1.1 Bewegen
  • 2.2.1.2 Actie ondernemen
  • 2.2.1.2 Bewaren energetisch evenwicht
  • 2.2.1.3 Gedrag (bij)sturen
  • 2.2.1.4 Indrukken verwerken en maken
  • 2.2.1.5 Nemen van beslissingen
  • 2.2.2 Functionaliteiten van het brein
  • 2.2.2.1 Vermogens brein
  • 2.2.2.1.1 Soc.vermogens
  • 2.2.2.1.2 Blind navigeren
  • 2.2.2.1.3 Sensorisch-bewust
  • 2.2.2.1.4 Informatieverwerking
  • 2.2.2.1.5 Fouten maken
  • 2.2.2.2 Spec.eigenschappen
  • 2.2.2.2.1 Modulariteit
  • 2.2.2.2.2 Toekomstgericht
  • 2.2.2.2.3 Analoog en digitaal
  • 2.2.2.2.4 Multifunctionaliteit
  • 2.2.2.2.5 Motivatiegestuurdheid
  • 2.3 Adaptief-belang cruciaal
  • 2.3.1 Cruciaal adaptief belang in schema
  • 2.4 Conclusies (adaptief)
  • 2.5 Restjes
  • 3. Het ontogenetisch perspectief
  • 3.1 Life history
  • 3.2 Psychosociale ontwikkelingen
  • 3.2.1 Prenatale invloeden
  • 3.2.2 Eerste socialisering
  • 3.2.3 Tweede socialisering
  • 3.2.4 Vorming ind.motivatieprofiel
  • 3.2.5 Morele waardebepaling
  • 3.2.6 Derde socialisatie
  • 3.3 Ontogenetisch cruciaal
  • 3.3.1 Cruciaal ontogenetisch in schema
  • 3.4 Conclusies (ontogenetisch)
  • 4. Het mechanisme-perspectief
  • 4.1 Doelgericht gedrag in context
  • 4.1.1 VUCA-context
  • 4.1.2 Ultrasociale context
  • 4.1.3 Verschijningsvormen
  • 4.2 Psych. mechanismen en eigenschappen
  • 4.2.1 KK
  • 4.2.2 Bouwen aan sociale identiteit
  • 4.2.3 Bouwen aan imago & reputatie
  • 4.2.4 Sociale strategie
  • 4.2.5 Volgen morele waardebepaling
  • 4.2.6 Volgen ind.motivatieprofiel
  • 4.3 Mechanisme cruciaal
  • 4.3.02 Rol angst
  • 4.3.1 Conclusie Integratie: KK
  • 4.3.1 Cruciale mech. in schema
  • 4.4 Conclusies
  • 4.4a Conclusies (mech.)
  • 5. Ketenperspectief (revisited)
  • 5.1 Steekwoorden (revisited)
  • 5.2 Steekwoorden (invers; revisited)
  • 5.3 Keten in schema (revisited)
  • 6. KK in pragmatische kernconcepten
  • 6. Narratief
  • x Psychologisch model in schema
  • x. Sjabloon
• C. Hypothesen
• D. Kritische beschouwing
• E. Toepassingen TIMES
• F. Algehele discussie

1.2 Toelichting tijdlijn

Homo sapiens is het resultaat van bijna 4 miljard jaar evolutie, gerekend vanaf het ontstaan van leven op aarde. In de voorgaande ca. 4 miljard jaar is een groot aantal veranderingen opgetreden voordat Homo sapiens evolueerde. Binnen die evolutionaire periode onderscheiden we een aantal bijzondere ontwikkelingen, periodes of adaptaties die een grote impact hebben gehad op het gedragsrepertoire van de huidige mens. Om de ontwikkelingen conceptueel te verhelderen, beschrijven we die entiteiten steeds aan de hand van het volgende kwartet: 

• de ontologische identiteit: wat is het, wat is de definitie?
• de functie(s): waartoe dient het, waarom bestaat het? 
• de functionaliteit(en): hoe werkt het, van welke processen of activiteiten maakt het mechanisme of de eigenschap gebruik?
• een toelichting ter nuancering of duiding, gezien ons uiteindelijke doel: conceptuele verheldering.

Aan de orde komen:

1. Het eerste leven
2. Het eerste brein
3. De eerste seks
4. De laatste voorganger (LCA)
5. De eerste migratie.

RESTJE: REDIGEREN

• ??? Daarbij hoort de angst te worden buitengesloten (Allen et al., 2022; Ayala, 2010; Baumeister & Leary, 1995; Pardede & Kovac, 2023). Beide eigenschappen behoren tot de adaptaties die evolueerden nadat de hominidae, de vroege menssoort, zich op de Afrikaanse savanne groepsgewijs moest organiseren als verdedigingsstrategie tegen roofdieren en rivaliserende groepen. De individuen die goed inspeelden op ondersteuning en samenwerking met andere groepsleden hadden meer reproductief succes dan andere leden die minder coöperatief waren. Samenwerking, vertrouwen en de daarmee samenhangende empathie en moraliteit werden aldus belangrijke individuele eigenschappen (Bateson, 1988; Darwin, 1871; Decety & Cowell, 2015; Hamlin, 2014). Vooral mensen die over een zogenaamde moral beauty trait beschikken zijn dankbaar, zorgzaam, empathisch, aangenaam en vergevingsgezind (Diessner et al., 2013). Herkenning van de signalen speelt in de communicatie een belangrijke rol. In dit geval is beauty in the eyes of the beholder van belang want deze perceptie is vaak gebaseerd op de overtuiging waaruit een persoonlijkheid bestaat (Stolier et al., 2017). Signalen moeten daarbij over en weer bekend en herkenbaar zijn (Andersson & Iwasa, 1996). De reden dat veel signalen geritualiseerd zijn is om snel en makkelijk herkend te kunnen worden. Het individu identificeert zich – overigens onbewust - met bekende, overduidelijke signalen van leden van ‘zijn’ gewenste groep. Het voorgaande betekent ook dat het individu de signalen van leden van een andere groep vaak niet herkent of dat die signalen geen of een andere betekenis hebben, bijvoorbeeld juist aversie opwekken. 

Meer weten? Zie Fylo-perspectief