1.05 Hoe werken kostbare signalen?
Als mens laten we zien wie en wat we zijn door bepaalde zaken te kiezen en andere te laten liggen. Dat geldt ook voor de locatie(s) waar we graag komen of die we juist vermijden, hoe we ons kleden etc. Als het om kostbare signalen gaat, geldt daarbij een soort omgekeerd nutsprincipe. We betalen het meest voor zaken die schipbreukelingen meteen zouden laten liggen, zoals kunst, mode en juwelen. Er is hier sprake van wat in de golfsport het handicap-principe wordt genoemd. Hoe beter de speler, hoe hoger zijn of haar handicap, hoe hoger de status.
Wie denkt dat deze omkering van meerwaarde een typisch menselijk trekje is, vergist zich. Ook dieren is dit gedrag bepaald niet vreemd. Wat te denken van de het nest van de prieelvogel, het gewei van sommige hertensoorten en vooral de staart van de pauw? Over die staart moest zelfs Darwin heel diep en lang nadenken. Het was hem duidelijk dat dit soort ornamenten de kans op overleving sterk benadeelden, dus waarom bestonden ze dan nog altijd? Het was juist deze puzzel die Darwin tot de ontdekking van een tweede evolutionaire basismechanisme bracht: seksuele selectie. Kenmerkend keuzegedrag in het kader van voortplanting is niet alleen zo essentieel dat het na miljoenen jaren evolutie nog altijd bestaat, maar zelfs het streven naar overleving overtreft. In het streven naar succesvolle nakomelingen, bij zichzelf of direct-naaste verwanten, ligt in onze visie de bakermat van wat bij de mens is uitgegroeid tot het streven naar sociale meerwaarde.
Het raadsel van de pauwenstaart
Behalve dat we nu weten waarom ‘Sex sells’, kunnen we ook ogenschijnlijk-onbegrijpelijk gedrag verklaren. Mensen zijn bereid levensgevaarlijke dingen te doen of fortuinen uit te geven om maar een positieve indruk te maken op hun wij-groep en/of zich af te zetten tegen buitenstaanders, de zij-groep. Sterker nog, juist door uitzonderlijke, soms dus zelfs idiote, dingen te doen, groeit iemands status binnen de groep. Wat veel ouders en vooral beleidsmakers niet begrijpen, is dat riskant gedrag voor jongeren een statussymbool bij uitstek kan zijn. Gelukkig zijn er ook andere, wat minder gevaarlijke zaken die fungeren als wat meer gangbare kostbare signalen om uiting te geven aan ons even onvermijdelijke als onbewuste streven naar sociale meerwaarde, zoals:
Meer weten? Zie Sociale meerwaarde