1.05.2 Mentale eigenschappen
Waar fysieke eigenschappen meteen in het oog springen, laten mentale eigenschappen, zoals intelligentie, empathie en creativiteit zich wat moeilijker ontdekken. Dat maakt ze niet minder belangrijk overigens. Sterker nog, juist dit soort karaktertrekken behoren tot de meest aantrekkelijke eigenschappen bij het vormen van allerlei soorten relaties. Het zijn zelfs kostbare signalen bij uitstek want ze kosten veel tijd en energie om tot ontwikkeling te komen. Het menselijk brein vergt een investering van meer dan 20 jaar! Hoewel we bij aantrekkelijke mentale eigenschappen vaak denken in termen van de klassieke deugden, kunnen ook de antagonisten daarvan soms op waardering rekenen. Zo bestaat er een fikse fascinatie voor boeven en boefjes en kunnen mensen bijvoorbeeld op seksueel gebied pijn met lust verbinden.
Er bestaan dus ogenschijnlijk opmerkelijke associaties binnen menselijke waardenparen (van de Wiel, 2002: Het grote genieten). Waar we normaal gesproken schaamte en trots als antagonisten zien en gewoon met bijzonder, kan door een mentale draai een associatie ontstaan tussen 'schaamte' en 'gewoon'. Bovenstaande figuur laat zien dat in een (dubbele) helix lateraal denken een nieuwe weg van de minste weerstand opent. Als deze relatie vervolgens wordt bekrachtigd binnen een bepaalde wij-groep, is dit de nieuwe logica. Kortom, welke mentale eigenschappen als kostbaar signaal dienen om ons streven naar sociale meerwaarde vorm te geven, kan enorm variëren. Mentale eigenschappen kunnen, afhankelijk van iemands status en positie, zowel positief als negatief uitpakken. Bij de Romeinen was het zelfs gewoon om je 'goddelijke' status en positie te benadrukken door je apart te gedragen, om niet te zeggen te misdragen onder het motto: Quod licet Iovi, non licet bovi (Wat de goden mogen, mag de mens niet). Helaas misbruiken vandaag de dag leidinggevenden nog steeds dit principe door te laat te komen, zich niet aan de regels te houden etc.
Meer weten? Zie Kostbare signalen