2.3.2 Generatieve keten
We hebben bij de systeemtheorie (paragraaf x) gezien dat levende wezens emergentie vertonen. Emergentie is een gebruikelijk verschijnsel in complexe adaptieve systemen (CAS) zoals het gedrag van zwermgedrag van mieren, amoeben, netwerken van neuronen, entropie als sturingsmechanisme van het immuunsysteem, het internet, de steden en de wereldeconomie (Johnson, 2002). Deze CAS’sen vertonen gedrag dat, door de interacties van de afzonderlijke onderdelen, vele malen complexer is dan het gedrag van die afzonderlijke onderdelen (Holland, 1997, 1998). Aristoteles sprak van ‘het geheel is meer/anders dan de som der delen’. Met het construeren van een model zoals onze keten ontstaat het tegenovergestelde van reductie. Evolutionaire ‘sprongen’ worden daardoor weliswaar inzichtelijk, maar hebben in combinatie met reversed engineering een aantal interessante gevolgen voor ons onderzoek:
- Er ontstaat sterk de indruk dat er juist geen sprake was van toeval. Alle mechanismen passen immers naadloos op elkaar. Dawkins gebruikt hiervoor de metafoor van de blinde klokkenmaker. Dit gevoel wordt nog versterkt door onze strategische keuze voor incrementalisme, de brug bouwen terwijl je er overheen loopt, een van de kenmerken van het inmiddels populaire concept design thinking.
- Een ander kenmerk van CAS is dat hun gedrag wel achteraf te begrijpen is, maar niet valt te voorspellen. Dit versterkt het gevoel van post-hoc redeneringen die ieder betoog sluitend kunnen maken, zeker als dat betoog zelf ook nog complex is.
- In dat kader is het van belang te vermelden dat koppeling van de vier fundamentele vragen aan ieder van de 24 stappen in het model tot een onnavolgbaar betoog leidt. Er is dan sprake van 96 deelantwoorden, nog even afgezien van sprongen op metaniveau die om toelichting vragen.
Kortom, er is besloten om, gezien het generatieve karakter van, en de veelheid aan schakels in de gepostuleerde keten, uit te gaan van een narratieve aanpak als tussenstap naar het formuleren van de uiteindelijke hypothesen. We focussen daarbij expliciet op de meest vernieuwende ideeën uit onze gepostuleerde keten. De schakels die min of meer algemeen bekend zijn uit de evolutietheorie, worden daarom niet expliciet toegelicht.
Meer weten? Zie Conceptualisatie onderzoeksobject