3.1 Adaptaties; doelgericht?
Gesterkt door de opmerking die Einstein maakte tegen Heisenberg, “It is the theory that decides what we can observe,” (1963) namen wij als het meest opvallende en stabiele menselijke eigenschap als uitgangspunt en startten ons onderzoek. The Reconstruction of Hominid Behavioral Evolution Through Strategic Modeling door John Tooby en Ivan DeVore (1987) bleek daarbij een belangrijke inspiratiebron, vooral door het accent op reverse- engineering als methode. Zoals gezegd begint Reverse-engineering bij de huidige eigenschappen van de mens met als uitgangspunt de oorspronkelijke oorzaak van hun evolutie. Dit spoor leidt, naarmate verder wordt terug geredeneerd, in principe tot een steeds langere keten van kleinere en grotere adaptaties gedurende de vele miljoenen jaren van de evolutie van Homo sapiens (Dawkins, 1976; Williams, 1966; Tooby & DeVore, 1987). In de evolutie nemen adaptaties een belangrijke plaats in. Adaptaties worden vooral beschouwd als het gevolg van mutaties tijdens de recombinatie als gevolg van het verwisselen van segmenten van chromosomen. Sinds kort echter laat recent onderzoek zien dat mutaties primair wellicht een positief effect beogen (Monroe et al., 2022). Dit epigenomische effect staat haaks op de aanname dat mutaties het gevolg zijn van willekeurige mutaties die doorgaans een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van de soort. Dat mutaties zorgen voor een positieve invloed op de ontwikkeling van een organisme, lijkt overeen te komen met de visie van onder andere Jablonka & Lamm (2005). In dat geval zou het betekenen dat adaptaties met een positieve feedback voor de reproductie, zoals expliciet het geval is bij seksuele selectie, de voorgaande versie van de adaptatie van het organisme verdringen. Dit zou betekenen dat de visie van Darwin die zich zou hebben laten beïnvloeden door Lamarck zoals hij ook zelf bevestigt onder druk staat. Of adaptaties als wel- dan wel niet-doelgerichte activiteiten van de voorgaande fasen moeten worden beschouwd, zal toekomstig onderzoek moeten uitwijzen. Hoe dan ook, adaptaties vervangen een voorgaande adaptatie geheel of gedeeltelijk omdat het meer kansen of mogelijkheden biedt voor succesvolle reproductie in de toekomst. Dat er sprake lijkt van een vorm van ‘doelgerichtheid’ wordt bij de mens versterkt als gevolg van de vanzelfsprekendheid van menselijk gedrag. Een belangrijke factor in dit proces was de nadruk die werd gelegd op de productiefactor: het vermogen van onze voorouders betere wapens te vervaardigen voor meer effectieve vormen van de jacht, verweer tegen predatoren en rivaliserende groepen waardoor betere overlevingstactieken werden verworven.
Meer weten? Zie Reflecties