AHMAS

Thema.A.Evolutiepsychologie

• A. Inleidend kader
  • Inleiding
  • 1. Aanleiding, legitimatie etc.
  • 1.1 Aanleiding
  • 1.2 Wetensch.legitimatie
  • 1.3 Doelstellingen
  • 1.4 Onderzoeksstrategie
  • 1.4.1 Werkdefinities
  • 1.4.2 Onderscheid niveaus
  • 1.4.3 Hypothesegenererend
  • 1.4.4 Projectinrichting
  • 1.5 Opbouw rapp.
  • 2. Methode
  • 2.1 Wetenschappelijk kader
  • 2.1.1 UP pragmatisme
  • 2.1.2 UP evo-psychologie
  • 2.1.3 UP systeemtheorie
  • 2.1.4 Bouwstenen metho
  • 2.2 Operationalisatie
  • 2.2.1 Fundamentele vragen
  • 2.2.2. Keten als onderwerp
  • 2.2.3 Literatuur & Praktijk
  • 2.3 Conceptualisatie object
  • 2.3.1 De keten
  • 2.3.2 Generatieve keten
  • 2.4 Wetenschapsvisie
  • 2.4.1 Waarom nieuw kader?
  • 2.4.2 Historie nieuwe kader
  • 2.4.3 Verschil?
  • 2.4.4. Verwachte bijdrage
  • 3. Eerste reflecties
  • 4. Managementsamenv.
  • 5. Casus ter illustratie
  • 6. Glossarium
  • x Biologische eigenschappen
  • x Systeemtheorie
  • z. 2.1.2.3.2 Vorm volgt functie
  • z.2.1.2.3 Axioma's
  • z.2.1.2.3.1 Veldkrachten
  • z.2.1.2.3.6 Seksuele selectie dominant
  • z.2.2.2 Vier onderzoeksperspectieven
  • z.2.3.1 Methodische aanpak: incrementalisme
  • z.2.3.1.1 Bouwblokken
  • z.2.3.1.1 Hermeneutisch bouwplan
  • z.2.3.1.2 Narratieven
  • z.2.3.1.2 Verklaringsbrug
  • z.2.3.2 Verklaringsmodel op meta-niveau
  • z.2.3.2.3 Psychologische functionaliteiten
  • z.2.3.2.3.1 Sociaal-detectievermogen
  • z.2.3.2.3.2 Bewustzijn
  • z.2.3.2.3.3 Voorspellend vermogen
  • z.2.3.2.3.4 Emoties
  • z.2.3.2.3.5 Besluitvorming
  • z.2.3.2.3.6 Beeldend vermogen
  • z.2.3.2.4 Sociale functionaliteiten
  • z.2.3.2.4.1 Mutual choice
  • z.2.3.2.4.2 Fitness indicators
• B. Verklaringsmodel
• C. Hypothesen
• D. Kritische beschouwing
• E. Toepassingen
• F. Algehele discussie

3.3 Sekse nader belicht

Een van de meest interessante en maatschappelijk gezien gevoeligste thema’s is de maatschappelijke positionering van de seksen. Vooral de al dan niet ‘natuurlijke’ rolverdeling tussen mannen en vrouwen en, steeds vaker ook, de mate van fluïditeit of rigiditeit inzake het begrip sekse, verhitten de gemoederen ook in wetenschappelijke kringen. Gezien het groeiende belang ervan voor ons onderzoek, is een reflectie op het concept sekse daarmee op zijn plaats.

Rolverdeling
De overkoepelende, onbewuste motivatie van seksuele selectie en reproductie is het gevolg van de ca. 1,2 miljard jaar oude evolutionaire adaptatie. Deze adaptatie veroorzaakte een toenemende hoge selectiedruk voor reproductief succes, ergens direct of vlak na het ontstaan van de eerste bewegende soorten. Met de verandering van het semi-nomadeleven na de laatste ijstijd van de jagers-verzamelaars tot sedentair levende agrariërs 11.700 jaar geleden, veranderde niet alleen de sociale positie en de relatie tussen vrouwen en mannen. Doorgaans verlaten vrouwen de stam voor een nieuwe relatie. Mannen daarentegen, blijven achter en smeden onderling sterke banden (Blaffer & Hrdy, 2009). Door de ontwikkeling van een sedentair bestaan, moesten mannen en vrouwen samenleven om een bestaan op te bouwen (Diamond, 1996). Terwijl de egalitaire tendens langzaam afnam, kreeg de sedentaire mens voor het eerst bezittingen. De banden tussen de mannelijke familieleden werden aangehaald om zich te kunnen verdedigen tegen vijandige groepen. Door deze ontwikkelingen, werd de sociale positie van de vrouw zwakker. Met de ontwikkeling van de eerste steden, groeide hetgeen doorgaans ‘beschaving’ of ‘civilisatie’ (wonen in steden) wordt genoemd. De bouw van de steden vereiste een toenemende specialisatie waardoor al snel een patriarchale stratificatie ontstond. Vanaf dat moment werd de sociale positie van de vrouw in het Joodse en Christelijke geloof verzwakt door haar van de erfzonde te beschuldigen. Hoewel in de Islam de vrouw formeel gelijke rechten heeft als de man, is haar functie primair om kinderen te baren en voor het huishouden te zorgen. Ondanks formele gelijkwaardigheid, maar gezien de primaire functies (baren en verzorgen respectievelijk beschermen) zijn van beide seksen functie en plaats bepaald. De man moet aldus voor haar en zijn eventuele ‘bijvrouwen’ zorgen en mag niet in verleiding worden gebracht door de wijze waarop de vrouw zich kleedt.

Dichotomie of niet? WAT DOEN WE HIERMEE? Maar even een voorzetje gemaakt.
Uitgangspunt bij dit alles was dat de strikte scheiding die vooral in de biologie wordt aangebracht tussen de seksen. Er is sprake van een onveranderlijke dichotomie, man of vrouw, gebaseerd op fenotype (uitwendig), gonadaal (geslachtsklieren), genetisch (X- of Y-chromosomen). Doorgaans vallen deze geslachtskenmerken samen. Binnen de antropologie werd er echter al vroeg op gewezen dat met name bij de ‘native north americans’ in de 19e eeuw sprake was van een derde (man-vrouwen) en soms zelfs vierde sekse (personen in verandering). Tegenwoordig wordt steeds vaker de term seksediversiteit gebruikt. Het inclusieve uitgangspunt daarbij is dat sekse een spectrum is met tal van variaties in genetische, biologische, psychologische en sociale zin. Sinds 1993 is het in Nederland juridisch mogelijk om onmiddellijk na de geboorte aan te geven dat het geslacht van het kind niet kon worden vastgesteld (X in paspoort).
De evolutiepsychologie hanteert doorgaans een vrij strikte dichotomie omdat:
• Seksuele reproductie een belangrijk einddoel is voor levende wezens en de meeste personen met seksuele dubbelzinnigheid onvruchtbaar zijn; (incl.fitness?)
• Er sprake is van een relatief zeldzame ‘aandoening’; minder dan 0.5% van de levendgeborenen vergt medische interventie.
• ???

Meer weten? Zie Eerste reflecties